Lifeline
Traumahelikopters worden ingezet voor het redden van levens en worden vaak aangeduid als 'lifeline'. Als je bent verstoten als vader of moeder van je kind, is je iets wezenlijks afgenomen. Je rouwt niet alleen om je verloren kind, maar ook om het verlies van jezelf als ouder. Je bent altijd de vader of moeder van je kind, maar wat betekent die rol nog als je het niet meer kunt vervullen? In mijn netwerk heb ik zeker 4 verstoten ouders letterlijk zien verdwijnen uit het leven. Daar kan ik om huilen. Had dit voorkomen kunnen worden? Kan er niet een lifeline komen bij ouderverstoting? En hoe doen we dit dan?
Contactverlies
Allereerst zouden we kunnen stoppen met de discussie over de term 'ouderverstoting'. In mijn geval ben ik verstoten door de andere ouder. Mijn kind heeft mij weliswaar ook verstoten, toch zie ik haar niet als dader maar als slachtoffer van de situatie. Er wordt verschillend gedacht over wat ouderverstoting precies inhoudt en wat de ernst ervan is. Waarom zouden we het niet net zo duidelijk kunnen zien als kindontvoering waarbij een ouder het contact van kind met ouder verbreekt door het mee te nemen naar het buitenland. Bij ouderverstoting zijn de resultaten immers hetzelfde? Of kunnen we het gewoon benoemen wat het feitelijk is: 'contactverlies van ouder met kind'. En dat dit contactverlies moet worden hersteld omdat elk kind recht heeft op een band met zijn ouders. Het is een universeel recht van het kind.
Protocol
Daarom zou er een protocol contactverlies moeten komen. Een lifeline voor contactherstel. Contactverlies is heel eenvoudig vast te stellen. De volgende stap is om te bepalen of dit contactverlies terecht is. Hulpverleners kunnen daarin getraind worden door o.a. de training te volgen 'Complexe omgangsproblematiek' van Heleen Koppejan. Kinderen die bijvoorbeeld mishandeld worden, reageren anders dan kinderen die beïnvloed worden door hun vader of moeder om de andere ouder af te wijzen. Terwijl je dit onderzoekt, kun je meteen opschrijven of er sprake is van manipulatie. Want over de signalen van ouderverstoting en het vaststellen ervan is ook discussie. Maar manipulaties kun je gewoon benoemen. Kinderen kopiëren gedrag van ouders. Het gedrag van de ouders kun je beschrijven. De opleiding van mevrouw Koppejan geeft daar een uitstekende aanzet voor zodat je een gestructureerd rapport kunt schrijven dat recht doet aan de situatie.
Contactherstel
Als er sprake is van onterecht contactverlies, is het zaak om in te grijpen. Hoe langer je wacht, hoe minder je nog gaat bereiken. Er is eigenlijk maar 1 oplossing. Het verloren kind moet tijdelijk worden teruggeplaatst bij de verloren ouder. Dan breng je de situatie direct tot rust en kan er gewerkt worden aan het herstellen van de relatie van ouder en kind. De mate waarin dit meteen lukt, zal sterk afhankelijk zijn van de mate van onthechting en het gedrag van beide ouders. Het belangrijkste is om het kind van de beïnvloeding los te maken door de omstandigheden te wijzigen. Zoals het nu gaat, is de verloren ouder bij voorbaat kansloos omdat enerzijds de stem van het beïnvloede kind wordt gevolgd en er anderzijds te lang wordt gewacht waardoor de afwijzing definitief (geïnternaliseerd) wordt.
Verantwoordelijkheid
De verantwoordelijkheid voor het contact met de verloren ouder moet bij het kind worden weggehaald. Niet alleen bij het kind, maar ook bij de ouders. Alleen bij matige onthechting en onbewuste manipulatie, kun je nog met beide ouders in gesprek gaan. De ouder die niet verstoten is, zal schrikken van de gevolgen van de onthechting en zal graag willen meewerken aan contactherstel en het belang van het kind voorop stellen. Echter in de meeste gevallen zal een verstotende ouder juist niet meewerken. Dat er niet wordt meegewerkt, blijkt vaak ook uit rechterlijke uitspraken die eveneens niet worden nageleefd. Je kunt mensen niet zomaar veranderen als ze zich niet aan de wet houden. Vooral niet als je ze daar eerst steeds succesvol mee weg liet komen. Daarom zou een protocol contactverlies dwingend en controleerbaar moeten zijn.
Verbinding
Door de situatie drastisch (terug) te veranderen, kunnen ouder en kind hun relatie herstellen en uiteindelijk sterker worden. Bij ouderverstoting heb je het gevoel dat je onder water zwemt en dat je geen lucht krijgt. Je snakt naar adem. Naar je kind die je kan omhelzen en knuffelen. Met een interventie die concreet gericht is op contactherstel in de puurste vorm, zou je dit kunnen bereiken. Door ouder en kind weer samen te brengen, krijgen beiden weer lucht en de kans om het beter te doen. Een kans om weer te voelen. Te weten wie je bent en waar je vandaan komt. Een kans om te leven...